Raport „Stan Młodych 2025” ukazuje rzeczywistość młodych Polek i Polaków w wieku 18–29 lat. Badanie zostało zrealizowane na reprezentatywnej próbie 1002 respondentów metodą CATI/CAWI przez firmę Opinia24 w listopadzie 2024 r., Pozwala przyjrzeć się sytuacji młodych w wymiarze społecznym, ekonomicznym, edukacyjnym i obywatelskim. Co istotne, młodzież nie tylko uczestniczyła w samym badaniu, ale również współtworzyła jego założenia, od definiowania obszarów tematycznych po analizę wyników. Taka partycypacyjna metodologia wzmacnia autentyczność przekazu i zaangażowanie czyniąc raport wiarygodnym głosem młodego pokolenia.
Jednym z kluczowych obszarów, które raport podejmuje, jest zaangażowanie obywatelskie młodych ludzi. Wyniki badania jasno pokazują, że aż 80% respondentów dostrzega wartość w działaniach społecznych i uważa, że aktywizm oraz wolontariat realnie wpływają na rzeczywistość. To znacząca liczba, szczególnie w kontekście niskiego poziomu zaufania do instytucji państwowych. Aż 80% młodych uważa, że rząd bardziej dba o starszych niż o młodych. Mimo to, młode osoby nie porzucają idei demokracji. Przeciwnie, uznają ją za najlepszą z dostępnych form rządów i deklarują gotowość do angażowania się, choćby na poziomie lokalnym. Aż 69% z nich deklaruje, że chciałoby mieć większy i bardziej bezpośredni wpływ na to, co dzieje się wokół nich.
Jednak zapał ten często napotyka na przeszkody. Przede wszystkim brak czasu oraz poczucie braku sprawczości. 60% młodych chciałoby angażować się społecznie bardziej, gdyby miało na to przestrzeń. Ponadto, 35% badanych nie czuje, że ma realny wpływ na decyzje polityczne. Tu właśnie zaczyna się rola organizacji pozarządowych, które, jak wskazują autorzy raportu, mogą wypełniać lukę pozostawioną przez instytucje państwowe. NGO, działając blisko ludzi i społeczności lokalnych, mają potencjał, by tworzyć przestrzenie dialogu, wspierać edukację obywatelską i wzmacniać poczucie sprawczości wśród młodych.
Istotne jest nie tylko słuchanie młodych, ale także angażowanie ich w procesy decyzyjne na różnych poziomach. To ich głos, wartości i działania będą miały kluczowy wpływ na dalszy rozwój Polski.
W odpowiedzi na zidentyfikowane potrzeby, Fundacja ważne sprawy formułuje zestaw rekomendacji dla NGO. Po pierwsze, organizacje powinny aktywnie wspierać młodych w angażowaniu się w sprawy społeczne, m.in. poprzez warsztaty, debaty i inicjatywy edukacyjne. Równie ważne jest tworzenie przestrzeni do dialogu z instytucjami, np. poprzez konsultacje społeczne czy monitorowanie życia publicznego. Regularny fact-checking i promowanie postaw obywatelskich może pomóc młodym w odnalezieniu się w świecie polityki i mediów.
Po drugie, NGO mogą odgrywać kluczową rolę w edukacji i planowaniu kariery młodych. Wielu respondentów deklaruje brak jasności co do swojej ścieżki zawodowej czy dostępnych możliwości rozwoju. Dlatego organizacje powinny rozwijać programy doradztwa zawodowego i mentoringowe, ułatwiać dostęp do informacji o stypendiach i ścieżkach edukacyjnych, zwłaszcza w mniejszych miejscowościach. Jak pokazuje raport, młodzi chcą działać, ale potrzebują wsparcia, by wiedzieć jak i gdzie to robić.
Trzecią osią rekomendacji jest budowanie mostów pomiędzy młodymi a instytucjami. Młodzi często czują się pomijani przez politykę publiczną, co potwierdzają dane. Jedynie 35% ufa, że państwo pomoże im w sytuacjach kryzysowych. NGO mogą ten dystans skracać organizując inicjatywy rzecznicze, wspierając młodych w kontaktach z samorządami i angażując ich w procesy decyzyjne. Rekomendowane działania to m.in. wspólne projekty z urzędami, platformy dialogu, czy kampanie zwiększające widoczność problemów młodego pokolenia.
Raport „Stan Młodych 2025” to apel o traktowanie młodych ludzi poważnie, to apel o danie im głosu i narzędzi do współtworzenia rzeczywistości. Młode Polki i Polacy nie są bierni. Potrzebują jedynie przestrzeni, wsparcia i zaufania. Organizacje pozarządowe mogą i powinny odegrać tu pierwszoplanową rolę.
Na podstawie Gagatek K., Karaś U., Kelsz J., Stan Młodych 2025, Fundacja ważne sprawy, Warszawa 2025
Badanie Stan Młodych 2025 zostało współfinansowane ze środków Narodowego Instytutu Wolności – Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego w ramach Rządowego Programu Fundusz Młodzieżowy na lata 2022-2033, przez Fundację im. Stefana Batorego oraz przez Unię Europejską.
